İlaçlar İlaç Kullanılırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

İLAÇLAR
Bugün ilaç endüstrisi o kadar gelişmiştir ki, ge­rek duyduğunuz her şeyi bir şişede hap halinde bu­labilirsiniz. Birçok ilaç eczanelerde doktor reçetesi is­tenmeden satılmaktadır. Kuşağımız ‘hapçıların’ kuşa­ğı olmuştur; bundan önce hiçbir dönemde hastalıkla­rın tedavisi için bu kadar çok ilaca başvurulmamış­tır.

Birçok ilaç gereklidir ama pek azı uzun süre kul­lanmayı gerektirir. Bir ilaca sürekli gereksiniminiz varsa, uzman doktorunuzdan size yol göstermesini is­temelisiniz ve uzun süre aynı reçeteyi kullanmamalı­sınız. Uzun süren tedavilerden kaçının, ancak gerçek­ten gerekli olduğu zaman ilaç alın. Kısa bir süre için doktor denetimi altında ağrı kesici, sakinleştirici ve uyku ilacı almanın zararı yoktur. Ancak, herhangi bir ilacı, hatta bir mide ilacı olan antasitleri bile bir haftadan uzun süre kullanmanız gerekiyorsa doktoru­nuza danışmalısınız.

İlaçlara karşı kuşkucu davranmanın nedenlerin­den biri de yalnız sizde değil, gebeyseniz doğacak ço­cuğunuzda da yan etkilerinin görülmesidir. Gebeliğin ilk on iki ayı gelişen bebek için en önemli dönemdir. Gebe olduğunuzu farketmemişseniz ilk altı ayda her zaman aldığınız ilaçlan kullanmaya devam edebilir­siniz.

İlaçlar genellikle doktorun belirttiği gibi kullanılmadığı için kötü etkili olmaktadır. Bir reçetede yazı­lan ilaçların tümü bitirilmelidir. Bu, özellikle dikkat­sizliğin tehlikeli olabileceği durumlarda, yani antibi­yotik kullanırken önemlidir. İlacı düzenli ve gerektiği süre boyunca kullanmazsanız, dirençli bakteri türleri gelişebilir ve başlangıçtakinden çok daha ciddi bir hastalıkla karşı karşıya kalırsınız. Antibiyotikler ge­reksiz yere kullanılırsa, dirençli bakteri gelişmesi olası­lığı daha da yüksektir; bu dirençli türleri öldürebile­cek antibiyotik bulamama tehlikesi de vardır.

Ağrı kesiciler:
Ağrı kesicilerin çoğu güçlü ve etkilidir, ancak bu ilaçları o kadar çok kullanırız ki, onları etkili ilaçlar olarak düşünmeyiz bile. Ne var ki, bu ilaçların hafif tahrişten, ölümcül olanlara kadar yan etkileri vardır, bu yüzden dikkatle kullanılmalıdır.

Doğru kullanılırsa, aspirin tıp dünyasında bilinen en yararlı ilaçlardan biridir. Kullanmanın birçok yo­lu vardır:

—   sert derilerden kurtulmak için merhem olarak,

—   antiseptik bir gargara olarak,

—   sızlayan kaslar için,

—   iltihaplı bronşlar için solunarak,

—   ağrı kesici hap olarak (daima suda erir cinsi­ni kullanın).

İltihap giderici etkisi yüzünden aspirin, sık sık doktorlarca yüksek dozlarda verilmektedir; ayrıca ek­lem romatizması ve romatizmal ateşin tedavisinde de çok faydalıdır. Ağrı kesici etkisi 4-6 saat sürer. Aspi­rinin en sık görülen yan etkileri hazımsızlık, yürek yanması, ve mide ağrısıdır. Çok seyrek durumlarda mideyi döşeyen zarı tahriş edip kanamaya neden olur. Çok yüksek dozlarda alındığında kulak çınlaması ve sağırlığa neden olabilir, ancak bu durum geçicidir ve kandaki aspirin düzeyi düştükçe normale döner. Aşı­rı dozda aspirin çok tehlikelidir; vücudun asit-baz den­gesini alt üst edeceği için birkaç saat içinde ölüme neden olabilir.

Parasetamol ağrı kesici olarak aspirinden daha az etkili olmasına rağmen, kimi doktorlar daha güvenli buldukları için onu yeğler. Midede rahatsızlığa yol aç­maz, bu sayede mide ülseri olanlar rahatça kullana­bilir. Çocuklar için de aspirinden daha güvenlidir ve şurup halinde de bulunur. Ateş düşürmek için eşsiz bir ilaçtır; etkisi 4-6 saat sürer.

Kodein, beyindeki ağrı merkezine etki eden çok etkili bir ağrı kesicidir. Aynı zamanda beyindeki ök­sürük merkezini de baskılar- bu yüzden öksürük nö­betlerinde sıkça kullanılır. Çok şiddetli olanlardan baş­ka her türlü ağrıyı dindirebilir ve etkisi 4-5 saat sü­rer. Kodeinin en çok görülen yan etkisi, barsak ha­reketlerini azalttığı için ortaya çıkan kabızlıktır (bu nedenle ishal tedavisinde de kullanılabilir). Doktoru­nuza danışmadan herhangi bir nedenle kodein kul­lanmamalısınız.

Uyku ilaçları (hipnotikler):
Kloral ve barbitürat gibi eskiden kullanılan hip­notikler, hâlâ uyku ilacı olarak elde edilebilir, ancak uzun vadeli kullanımları günden güne azalmaktadır. Bunun en önemli nedeni, en tehlikelisi barbitüratla-rm olmak üzere yan etkileri bulunmasıdır. En çok kullanılan barbitürat uyku ilacı hızla etki etmemesine rağmen kısa sürede zehirlenmeye neden olabilen ve kimi kişilerde altı tabletin bile ölümcül olabileceği Nembutaldir. Barbitüratlar uyku getirir, ama barbi-türatlarrn sağladığı uykunun niteliği pek iyi değil­dir. Düş görmenize izin vermezler; bütün bir gece bu ilaçlar sayesinde uyumanıza rağmen sabah yorgun, sarhoş gibi kalkabilirsiniz. Genellikle, düşlerin derin­lik kazandığı, kâbuslara dönüşüp uykuyu bozduğu bir ‘geri tepme’ etkisine de rastlanır.
Eczacılıktaki gelişmeler, normal uyku ve düşleri­nize karışmayan, gece kalkmanız gerekirse tam ola­rak uyanabilmenizi sağlayan, sonra tekrar sizi uyku­ya döndüren ve uykunuzda dinlenmenizi güvence al­tına alan daha güvenli, vücudun daha kolay kabul edebileceği uyku ilaçları yaratmıştır. En modern uy­ku ilaçlan sakinleştiricilere yakındır. Çoğu aslında uykuyu getirmez. Sakinleşip vücudunuzun uykuya hazırlanmasını sağlayıp sizi uyutur.

Sakinleştiriciler:
Sakinleştirici salgını, hafif sakinleştirici etkisi olan ve dikkatli dozlama ile denetlenebilen diazepamlann 1969’da bulunması ile başladı. Bütün hastalıkların he­men hemen üçte birinin gerilime bağlı bir psikolojik öğesi olduğunu düşünürsek sakinleştirici kullanmak tıbbi açıdan haklı gibi görüldü. Ancak haklı olmayan uzun yıllar boyunca sürekli kullanılmalarıydı. Kesin olarak alışkanlık yaratan bu ilaçlar, hastalığın ne­denini değil, belirtilerini tedavi etmektedir. Milyon­larca kadın sakinleştiricilerin yaşamla aralarına ör­düğü bu dumandan perdeye kanıp sıkıntı ve gerilim­lerinin kaynağını bulup tedavi etmeye çalışmaz. Çok isabetli ka­rarla Türkiye’de bu tür ilaçların pek çoğu yeşil reçeteye bağ­lanmıştır.

Amfetaminleri
Çoğunluk kilo vermek için kullanılan bu ilaçların da yüzde 76’sı kadmlara yazılmaktadır. Kısa bir süre alınırsa, iştahı azaltır, yorgunluğu giderir, kullanan ki­şiyi ferahlatırlar. Ne var ki, yalnız çok serbest satıl­dıkları için değil, reçete yazılan kişilerce de çok uzun süre, yüksek dozlarda kullanıldığı için de en yanlış kullanılan ilaçlar arasındadırlar. Amfetaminler kolay­ca bağımlılık yaratır, tolerans çabuk oluşur.